Blog

Gdy słyszymy lub czytamy o kimś, że jest Agile Coachem, gdzieś w tyle głowy rodzi się pytanie: co to właściwie oznacza? Co trzeba umieć, by takim coachem zostać? Bo przecież nie chodzi tu tylko o nazwę stanowiska. Jeśli dodatkowo w organizacji, dla której pracujemy, już są Scrum Masterzy, tym trudniej określić, kim jest ten Agile Coach i co robi.

Popytałem znajomych i dostałem przeróżne odpowiedzi. Dla jednych Agile Coach to taki „Scrum Master dla Scrum Masterów” – intrygująca koncepcja, ale zupełnie bez sensu w kontekście roli Scrum Mastera przewidzianej przez twórców metody. Inna opcja: kierownik Scrum Masterów (od razu powiało grozą, prawda?). Jeszcze inna odpowiedź: ekspert, który uczy wszystkich, czym jest Agile (już lepiej, ale nasuwa się prowokacyjne pytanie o to, czy aby nie jest to odpowiedzialnością przede wszystkim Scrum Masterów…). Ktoś zaproponował również potraktowanie Agile Coacha jako lekarza, do którego wysyła się tak zwane trudne przypadki, czyli ludzi niechętnych lub aktywnie sabotujących działania zwinne w organizacji.

Kim właściwie jest coach?

Jeśli na moment zapomnimy o zwinności i wszystkim, co z nią związane, odpowiedź będzie nieco prostsza. Coach to ktoś, kto pomaga innym rozwiązywać problemy i podejmować decyzje (zastrzegam, że to opis mojego rozumienia tej roli). Pomaga, ale nie doradza, ani nie uczy jak to robić, ani nie daje przykładów, które mogą stanowić wzór do naśladowania (bo wtedy byłby odpowiednio doradcą, nauczycielem albo mentorem).

Dzięki coachingowi znajdujemy sami odpowiedzi na pytania, odkrywamy możliwe rozwiązania i podejmujemy decyzje. To nie coach je znajduje,nie coach decyduje. Tak po prawdzie, pracujący z nami coach nie musi nawet do końca rozumieć czego dotyczy problem, z jakim do niego przyszliśmy i jaki cel chcemy osiągnąć, nie będzie też oceniał (a często i rozumiał) rozwiązań i działań, na których podjęcie się zdecydujemy. Ograniczy się do zadawania pytań, które „przepchną” nas przez procesy analizy problemu i podejmowania decyzji. Gdy trzeba, pokaże możliwości i wskaże, że coś pominęliśmy. Czasem wytknie brak konsekwencji, albo wyrwie nas z pułapek przekonań i założeń, na których się zatrzymujemy, i przez które rezygnujemy z działania.

Agile Coach

Czym różni się od coacha osobistego? W sposobie działania praktycznie niczym, bo korzysta z tych samych narzędzi i działa w ten sam sposób (nie ocenia, niczego nie sugeruje, stymuluje do poszukiwania rozwiązań, zadaje pytania i tak dalej). Inny jest rodzaj problemów, jakie pomaga nam rozwiązać, inne są też cele, które chcemy z jego pomocą osiągnąć. Bo też do Agile Coacha raczej nie przychodzimy szukając sposobów na rozwój osobisty; pomaga nam (i naszym organizacjom) w stawaniu się zwinnym.

W praktyce Agile Coach jest coachem wtedy, kiedy jest to niezbędne, ale w miarę potrzeb i w zależności od stadium rozwoju organizacji, pełni różne inne role. Czasem jest konsultantem, pracującym tylko z wybraną grupą ludzi; czasem trenerem, szkolącym zespoły lub wręcz pracującym z nimi na co dzień. Bywa, że staje się na moment Scrum Masterem, jeśli trzeba doradzi, działa jako mentor i dzieli się doświadczeniem.

Cytując Andy’ego Brandta:

Agile Coach nie zawsze jest coachem, to jedna z czterech głównych jego postaw. Agile Coach czasem doradza, wskazuje rozwiązania, podpowiada ruchy, uczy, a nawet może czasem mówić co robić. To zasadnicza różnica między coachem a Agile Coachem.

Tym, co różni Agile coaching od „zwykłego” coachingu, jest częstsza konieczność pracy z grupami i zespołami (o różnicy między grupą a zespołem nie będę się rozwodził w tym wpisie). Agile Coach musi rozumieć czym jest zwinność, powinien też znać i rozumieć metody pracy zwinnej tak, by swobodnie mógł zmienić kapelusz i w razie potrzeby z coacha stać się trenerem.

Gdzie podział się Scrum Master

Cóż, jest w tym samym miejscu, w którym był. Nie każda organizacja zatrudnia i potrzebuje Agile Coachów – sporo zależy od tego, jak funkcjonują zatrudnieni w niej Scrum Masterzy (lub bardziej ogólnie: servant leaderzy odpowiedzialni za pielęgnowanie zwinności i samoorganizacji zespołów). W praktyce każdy doświadczony Scrum Master powinien z czasem zacząć funkcjonować jako Agile Coach.

Typowym modelem jest funkcjonowanie zarówno Scrum Masterów jak i Agile Coachów w tej samej organizacji, stąd zresztą biorą się upiorne teorie o relacjach przełożony-podwładny między tymi dwoma rolami. Nic bardziej mylnego. Scrum Masterzy pracują z zespołami i na rzecz zespołów, choć oczywiście nie mogą oderwać się od szerszego kontekstu organizacji i biznesu. Natomiast trzeba pamiętać, że nawet bardzo zwinne organizacje, w których Scrum świetnie działa, nie zajmują się tylko rozwojem produktów. I tu pojawia się obszar, gdzie najczęściej pracuje Agile Coach.

Ktoś musi pracować z organizacją, czyli managerami i ogólnie rozumianym biznesem, aby wygenerować przestrzeń, w której funkcjonują zespoły developerskie z pomocą Scrum Masterów. Czasami organizacja dopiero rozpoczyna transformację, odchodząc od tradycyjnych metod w stronę Agile. Czasami praca z produktem, czyli development, to tylko ułamek bardziej złożonych procesów, które odbywają się w jakiejś firmie. A bywa i tak, że Scrum nie może być zastosowany, więc inna rola zbliżona do Scrum Mastera jest niezbędna – i będzie to wtedy Agile Coach.

Od Scrum Mastera do Agile Coacha

Jeśli uważnie czytaliście wpis, to pewnie już dostrzegacie, że Agile Coach jest rolą, do której pełnienia w naturalny sposób dążyć będzie każdy Scrum Master. To, co robi w obszarze związanym z zespołem, w pewnym momencie zaczyna dotykać organizacji. Mając doświadczenie, może wspomóc już nie tylko rozwój produktu, ale i całej firmy. Granica między Scrum Masterem a Agile Coachem nie jest nigdzie precyzyjne wyznaczona.

Scrum Master, który ma aspiracje stać się prawdziwym Agile Coachem, najczęściej jest doświadczonym trenerem, doradcą, często mentorem (bo jest doświadczony i z tych doświadczeń czerpie). Nierzadko wywodzi się ze środowiska developerskiego, czasami był wcześniej managerem (projektu, zespołu – różnie to bywa).

To, czego Scrum Masterom najbardziej brakuje do skutecznego funkcjonowania jako Agile Coach, to brak doświadczenia w coachingu. Lub często brak zrozumienia, czym jest coaching. Oczywiście osoby mające predyspozycje do roli servant leadera w naturalny sposób zajmują postawę coachingową wtedy, kiedy jest to naprawdę potrzebne, ale nie potrafią tego robić świadomie. Tymczasem umiejętność poprowadzenia sesji i znajomość narzędzi coachingowych potrafi dać olśniewające rezultaty. Lub przynajmniej pozwoli uniknąć błędów.

ACA

Niejako w odpowiedzi na ten deficyt umiejętności coachingowych u Scrum Masterów, Andy Brandt z Kristianem Kaczorem zaproponowali akademię coachingu agile’owego (link poniżej), w ramach której uczą Scrum Masterów (i nie tylko, bo zgłosić się może każdy) czym jest coaching i jak wykorzystywać go w praktyce, by funkcjonować jako skuteczny Agile Coach.

Na tym warsztacie nie ma wykładów i slajdów (zamiast tego Krystian „flipuje”), agenda jest budowana zwinnie, a uczestnicy (niewielka grupka) współprowadzą zajęcia i mają spory wpływ na ich przebieg. Ba, uczą się od siebie wzajemnie. Wypchnięcie wszystkich ze strefy komfortu następuje dość szybko, choć nic nie dzieje się na siłę. Między kolejnymi „zjazdami” (brzmi to jak na jakiejś uczelni, ale ACA to przecież Akademia!) uczestnicy mają ćwiczyć, wypróbowywać w praktyce to, czego się nauczyli. Gdzieś po drodze każdy, nawet bardzo doświadczony Scrum Master, uświadamia sobie, czego jeszcze musi się nauczyć i nad czym powinien popracować, aby efektywnie coachować zespoły i wspierać organizacje, w których funkcjonuje.

Przy okazji warto  wspomnieć, że Agile Coaching Academy to szkolenie, które powstało w sposób zwinny i w taki też sposób się rozwija. To oznacza, że każda jego odsłona uwzględnia wnioski i usprawnienia zidentyfikowane przez prowadzących i uczestników poprzednich edycji. Warto zerkać, co nowego w Akademii, bo niewykluczone, że nawet dla absolwentów pojawi się wkrótce coś nowego.